آمار بحران آب در دورود
بر اساس گزارش اداره جهاد کشاورزی و منابع آب شهرستان دورود (سال ۱۴۰۲)، کاهش سطح آب زیرزمینی در این شهرستان به ۸٫۲ متر رسیده که نسبت به ۱۰ سال گذشته ۳۵ درصد افت را نشان می‌دهد. متوسط بارش سالانه نیز از حدود ۵۴۰ میلی‌متر به ۳۹۰ میلی‌متر کاهش یافته است که بیانگر افتی ۲۸ درصدی است. همچنین، دبی رودخانه‌های اصلی منطقه حدود ۳۵ درصد کاهش پیدا کرده است.
از نظر الگوی کشت، همچنان ۴۲ درصد از اراضی زیر کشت شهرستان به محصولات پرمصرف آبی اختصاص دارد که نسبت به دهه گذشته ۵ درصد افزایش یافته است. مساحت شالیزارها نیز به ۱٬۱۵۰ هکتار رسیده که رشد ۳ درصدی را نسبت به گذشته نشان می‌دهد.
الگوی کشت پیشنهادی جایگزین
بررسی کارشناسان نشان می‌دهد که تغییر محصولات فعلی به گونه‌های کم‌مصرف می‌تواند به صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف آب منجر شود. به عنوان نمونه، برنج در هر هکتار حدود ۱۱ هزار مترمکعب آب مصرف می‌کند، در حالی که جایگزینی آن با زعفران مصرف آب را به حدود ۱٬۵۰۰ مترمکعب کاهش می‌دهد (صرفه‌جویی ۸۶ درصدی).
همچنین، ذرت دانه‌ای که مصرفی در حدود ۹٬۵۰۰ مترمکعب در هکتار دارد، در صورت جایگزینی با گیاهان دارویی، به حدود ۲ هزار مترمکعب کاهش می‌یابد (صرفه‌جویی ۷۹ درصدی). یونجه نیز که ۸ هزار مترمکعب آب در هکتار مصرف می‌کند، با کشت کلزا می‌تواند به ۳٬۵۰۰ مترمکعب برسد (صرفه‌جویی ۵۶ درصدی).
فناوری‌های نوین پیشنهادی
آبیاری قطره‌ای و بارانی برای کاهش هدررفت آب تا ۷۰ درصد
سنسورهای پایش رطوبت خاک برای بهینه‌سازی نوبت آبیاری
تصاویر ماهواره‌ای و پهپادها برای مدیریت دقیق مزارع و پیش‌بینی نیاز آبی
کشت گلخانه‌ای برای افزایش بهره‌وری تا ۴ برابر و کاهش مصرف آب
نظر کارشناسان
مهندس احمد رضایی، کارشناس کشاورزی شهرستان دورود، می‌گوید:
«اگر کشاورزان به سمت محصولات کم‌آب‌بر و روش‌های نوین آبیاری حرکت کنند، هم مصرف آب به شدت کاهش می‌یابد و هم درآمد آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. این تغییر می‌تواند از بروز بحران‌های شدید در آینده جلوگیری کند.»
جمع‌بندی
با توجه به محدودیت منابع آب و تداوم خشکسالی، گذار به کشاورزی مدرن در شهرستان دورود نه‌تنها یک انتخاب، بلکه یک ضرورت حیاتی است. اجرای برنامه‌های آموزشی، ارائه تسهیلات برای نوسازی سیستم‌های آبیاری، و حمایت‌های دولتی از تغییر الگوی کشت می‌تواند ضامن پایداری تولید و حفظ منابع آب برای نسل‌های آینده باشد.