یکی از مهمترین معیارهای توسعه و پیشرفت، توسعه اقتصادی است، توسعه ی اقتصادی غالباً با روند صنعتی شدن و شهر نشینی همراه است. از مهمترین شاخص های توسعه ی اقتصادی می توان مصرف سرانه انرژی، بازدهی نیروی کار در بخش کشاورزی و غیر کشاورزی، طول جاده و راه آهن، امید به زندگی، درجه ی باسوادی و تولید داخلی واقعی حاصل از کارخانجات و صنایع بزرگ و کوچک نام برد.
استان لرستان با داشتن ظرفیت ها و مواهب طبیعی فراوان (وفور آب سالم، خاک حاصلخیز، منابع معدنی، شرایط گردشگری و…) یکی از غنی ترین استان های کشور است، این استان به لحاظ اقلیم و هواشناسی نیز استانی چهار فصل و خوش آب و هواست، در سومین استان پر بارش؛ ۱۱ درصد از آب های جاری کشور در ۱۲ رودخانه آن جریان دارد. اما به دلایلی از این فرصت های طبیعی برای توسعه استان استفاده چندانی نگردیده است و اخیراً در شاخص فلاکت ( بیکاری+ تورم)؛ لرستان رتبه اول را کسب نموده است. این شرایط بد اقتصادی استان؛ آسیب ها و عواقب متعددی نیز برای مردم لرستان به دنبال دارد از جمله:
۱-مهاجرت جوانان جویای کار به استان های صنعتی(مرکزی، اصفهان، یزد، البرز، تهران، قم و …) و عواقب ناشی از مهاجرت آنان(کاهش جمعیت مولد استان، مسائل و مخاطرات ازدواج، آسیب ها و مشکلات اجتماعی و…)
۲- افزایش نرخ آسیب ها و مسائلی مانند: افسردگی، اعتیاد، طلاق، خودکشی، جرم، خشونت و …
عده ای از کارشناسان این وضعیت لرستان را به عوامل (تحریم کشور، بیماری کرونا و سیل بهار ۱۳۹۸) مرتبط می دانند اما آیا این شرایط فقط در لرستان حاکم بوده است؛ چگونه در رتبه بندی فلاکت در کشور؛ استان های مناطق کویری کمترین شاخص را دارند ولی لرستان با این همه مواهب طبیعی در صدر جدول فلاکت است! به نظر می رسد این وضعیت به عوامل بنیادین و اساسی تری مرتبط است:
الف-مهمترین عامل بی عدالتی در برنامه های توسعه ای کشور است.
علی رغم تاکید مقام معظم رهبری به توسعه همه جانبه و عادلانه؛ از گذشته تا کنون (بخصوص بعد از جنگ تحمیلی)؛ همه دولت ها به توسعه استان لرستان کم توجه بوده اند و تمرکز آنان به توسعه استان هایی خاص بوده است.
مردم سربلند لرستان همواره وفادار به میهن و نظام و در دفاع از حیثیت کشور از جان و مال خود گذشته اند؛ مصداق بارز آن رشادت های غیور مردان و شیر زنان لر در دفاع مقدس بوده است، از طرفی دیگر لرستان بعنوان دومین استان خسارت دیده از جنگ تحمیلی بعد از گذشت ۴۳ سال از انقلاب همواره در ابتدایی ترین شاخص های توسعه (زیر ساخت هایی مثل جاده و پل و …) درگیر است این در حالیست که در سال های اخیر آب مورد نیاز کشاورزی شهرستان الیگودرز به استان های قم و مرکزی منتقل گردیده تا چرخ صنعت آنان سریعتر بچرخد و مردم این شهرستان محروم تر از گذشته باشند. در حال حاضر ابر پروژه هایی با اعتبار بسیار بالای برای انتقال آب خزر به سمنان و انتقال آب خلیج فارس به استان های کرمان، اصفهان، خراسان جنوبی و خراسان رضویی انجام شده و یا در حال اجرا است؛ اما از آب موجود لرستان برای توسعه کشاورزی و صنعت آن استفاده بهینه نمی شود (آمار بالای زمین های کشاورزی دیم از این واقعیت تلخ حکایت دارد).
لرستان در سیاست ها و برنامه های توسعه ۵ ساله کشور سهم ناچیزی داشته است، عدم تاسیس صنایع مادر در لرستان و بی توجهی به استمرار و احیای صنایع بزرگ دوران گذشته نیز از غفلت در توسعه عادلانه حکایت دارد.
ب)- مدیریت ناکارآمد در استان: انتخاب افراد توانمند و متخصص در مدیریت ها می تواند برای پیشرفت و تعالی استان کارگشا باشد اما در لرستان اغلب نگاه طایفه ای و قومی به مدیریت است تا نگاه علمی و تخصصی؛ از طرفی دیگر کار تیمی و مشارکت فعالانه مدیران ارشد استان و اجماع نمایندگان مجلس برای ترقی اقتصادی استان لازم و ضروریست و هم افزایی و همدلی توسعه گرایانه را به دنبال دارد اما در این مورد هم کُمیت ما می لنگد.
چهار سال قبل یکی از مسئولان ارشد استان در یک مصاحبه خبری گفته بود: اگر بتوانیم همان کلنگ های که زمین زده شده اند پیگیری کنیم هنر کرده ایم، از مسئولی که چشم اندازش برای توسعه استان در این حد باشد نباید هیچ انتظاری داشت، این سری از مدیران تاثیری در توسعه پایدار استان نخواهند نداشت، استان به مدیران متخصص، فعال، عملگرا با چشم اندازی روشن و قوی نیاز دارد. اغلب برنامه های توسعه ای در لرستان بعلت مدیریت ناکارآمد؛ کند و یا راکد هستند بعنوان مثال یکی از مهمتریتن اولویت های استان برای اشتغال و رفع بیکاری؛ توسعه زیر ساخت های گردشگری در مناطقی مانند آبشار بیشه یا بام خرم آباد است اما در چهار سال اخیر در توسعه زیر ساخت های این ظرفیت ها کار خاصی انجام نشده است.
راهکارهایی برای پیگیری توسعه اقتصادی لرستان
۱- انتخاب مدیران استان بر اساس معیارهای درست( تخصص، انگیزش، توانمندی و …)
۲- برنامه ریزی و همگرایی همه مسئولین ارشد استان و مجمع نمایندگان مردم در مجلس قدرت رایزنی با مسئولین ارشد نظام و جلب نظر مسئولین کشوری و اخذ اعتبار برای توسعه زیر ساخت ها، تاسیس صنایع مادر و احیای صنایع راکد استان
۳- تمرکز بر قوت ها و فرصت های استان از جمله: صنعت گردشگری، کشاورزی، دامپروری، آبزیان و صنایع تبدیلی وابسته به آنها
۴- فرهنگ سازی آموزش و توانمند سازی برای پاشیدن بذر اشتغال و کارآفرینی و ارزش دادن به کار و فعالیت و سرمایه گذاری از طریق نهاد های فرهنگی نظیر آموزش و پرورش، دانشگاه ها، صدا و سیما و …
۵- حمایت از سرمایه گذاران داخلی و خارجی جهت سرمایه گذاری در استان
۶- کاهش بوروکراسی اداری و مقررات دست و پا گیر و حمایت از تولیدکنندگان و صاحبان کسب و کار
۷- تشویق و ترغیب تولید ثروت در استان

✍️ نویسنده:
فضل اله محمدی- دانشجوی دکتری مدیریت خط مشی گذاری- دانشگاه تهران