چهل منبر به مراسمی قدیمی در لرستان گفته می شود که در روز تاسوعا توسط دختران و زنان اجرا می شود. چهل منبر یا چهل منبری به چهل سقاخانه اطلاق می گردد که توسط زنان و با نیت های مختلف به صورت متوالی از صبح تا غروب تاسوعا زیارت می گردند و در آن شمع روشن می کنند.
در لرستان رایج است که زنان عزادار با پوشدن لباس سیاه و چادر سیاه از خانه خود حرکت می کند و با تهیه چهل شمع و چهل نقل، قند و یا شکلات روانه برگزاری این آیین می شوند.
زنان عزادار لرستانی، این آیین را با پوشاندن چهره خود و بستن نقاب و برخی از زنان نیز این آیین را با پای برهنه برگزار می کنند.
از دیگر رسوم زنان و دختران لرستان در برگزاری این آیین عزداری این است، که شرکت کنندگان در این آیین پس از نیت مهر سکوت بر لب زده و تا پایان مراسم با سکوت برگزار می شود و عزاداران در سکوت خود ذکر گفته و صلوات می فرستند.
زنان چهل منبری در طول برگزاری این آیین سنتی ت‍ن‍‍ه‍‍ا با ذکر ک‍ل‍م‍ه الله و یا ف‍رس‍ت‍‍ادن صلوات بر م‍ح‍م‍د (صلی الله علیه و آله) و خ‍‍ان‍د‌ان پ‍‍اک‍ش م‍س‍ی‍ر حرکت خود را ادامه م‍‍ی‌‌د‌ه‍ن‍د.
چهل منبر در بروجرد چگونه برگزار می شود
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد در رابطه با آیین “چهل منبر” به خبرنگار مهر می گوید: چهل منبر یکی از آیین های مردم بروجرد است که منظور از چهل منبر، منبرهای سقاخانه های بروجرد است که سقاخانه های بروجرد در بخش آیین های سنتی ایران به نام این شهر تاریخی به ثبت رسیده است.
حجت یارمحمدی ادامه می دهد: مراسم عزاداری محرم بروجرد دارای آیین های خاص خود است به این شکل که از اولین شب محرم بر اساس نوع نیت، فضایی از خانه را با پارچه سیاه پوش کرده و منبری در آن اتاق قرار می دهند که آن را با چراغ های زیبا و تصاویری از واقعه کربلا تزئین می کنند.
وی می افزاید: سپس خانواده های بروجردی که صاحب سقا خانه هستند در منزل خود را باز گذاشته و به میزبانی میهمانان امام حسین(ع) می پردازند و معمولا بخش مربوط به زنانه سقاخانه ها بعد از ظهرها تا اذان مغرب باز بوده و بخش مردانه آن از ابتدای شب تا نیمه های شب ادامه دارد.
یار محمدی تصریح می کند: البته برخی از سقاخانه های بروجرد شبها به صورت جداگانه هم میزبان مردان و هم زنان است که به صورت خانوادگی در این مراسم معنوی شرکت می کنند.
وی می گوید: این مراسم تا غروب تاسوعا با کمی تفاوت ادامه داشته و در پاسی از شب خاتمه می یابد.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد ادامه می دهد: چهل منبر در بروجرد یک رسم کاملا زنانه است به این شکل که سقاخانه های بروجرد در بعد از ظهر تاسوعا با قرار دادن مجمع فلزی که در گویش بروجردی “مجموعه” تلفظ می شود در حیاط خانه، مجموعه را پر از گِل می کنند تا بتوان شمع ها را درون آن قرار داد.
وی می گوید: معمولا زنان بروجردی بر اساس نیت خاص خود سیاه پوش با روی پوشیده شده بدون آنکه با کسی صحبت کنند از خانه خود خارج می شوند و در این مراسم شرکت می کنند.
یار محمدی می افزاید: زنان بروجردی در بعد ازظهر تاسوعا با روی پوشیده و سیاه پوش معمولا با پای برهنه که در گویش بروجردی”پای پتی” تلفظ می شود به سوی چهل منبر حرکت کرده و چهل شمع را در خانه هایی که داری سقا خانه بوده روشن می کنند.
رئیس اداره میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری بروجرد می گوید: زنان بروجردی بنا به نیت خود در چهل خانه که مزین به منبر است شمع روشن می کنند و این کار تا چهل شمع و چهل مکان ادامه دارد که به آن چهل منبر گفته می شود.